W ilu językach norweskich mówisz?

Pewnie każdy z Was zna przysłowie:

(szw.)
Djävulen finns i detaljerna

(norw.)
Djevelen er i detaljene

(duń.)
Djævelen ligger i detaljen

czyli
po prostu: „Diabeł tkwi w szczegółach”

To przysłowie doskonale oddaje sytuację w Norwegii. Możemy mówić, że znamy język norweski, ale jeśli nasz rozmówca okaże się prawdziwym pasjonatem Skandynawii i osobą obeznaną z sytuacją językową na północy, może paść pytanie: „Tak, a ile?”. Możecie sobie pomyśleć, że to głupie pytanie, ale po dłuższym zastanowieniu dojdziecie do wniosku, że jest ono całkiem trafne. Dlaczego?

Język norweski ma tak naprawdę dwie oficjalne wersje: bokmål i nynorsk. Poza tym dzieli się również na wiele dialektów posiadających swoje charakterystyczne słownictwo i specyficzną wymowę. W telegraficznym skrócie można powiedzieć, że Norweg pisze w bokmålu lub nynorsku, a mówi w danym dialekcie. Obecnie bokmålem posługuje się około 85-90% mieszkańców Norwegii, a pozostałe 10-15% używa formy nynorsk.

Norwegowie bardzo troszczą się o swoje dialekty i odmienne formy języka. Młodzi ludzie coraz częściej posługują się dialektami, zarzucając używanie języka standardowego (chociaż w przypadku bardzo zróżnicowanego języka norweskiego ciężko mówić o jednym standardzie). W państwowej stacji telewizyjnej co najmniej 25% czasu antenowego powinno być w wariancie nynorsk. Jeśli jednak uczycie się norweskiego, najprawdopodobniej jest to forma bokmål. A skąd wzięło się takie zróżnicowanie?

Do roku 1885 językiem urzędowym w Norwegii był duński. W domu większość Norwegów posługiwała się którymś z dialektów języka norweskiego. Wśród elit popularny był duński lub silnie zduńszczona wersja norweskiego.

Za ojca wariantu nynorsk uważa się Ivara Aasena, który w latach 40-tych XIX wieku poświęcił się badaniom nad dialektami norweskimi i gromadzeniu materiałów językowych. Na podstawie tej niesamowitej mieszanki różnych odmian i akcentów stworzono nynorsk. W roku 1885 nastąpił przełom – jako drugi język oficjalny Norwegii uznano właśnie nynorsk.

Kolejna zmiana przyszła w roku 1907, kiedy pisownię duńskiego obowiązującego w Norwegii dostosowano do dialektów używanych w regionie Østlandet. Od 1929 ta wersja norweskiego nosi miano bokmål.

Podsumowując: bokmål jest bliższy (w pisowni) duńskiemu, to taka znorweszczona wersja duńskiego. Z kolei nynorsk to język bardziej zbliżony do pierwotnych, norweskich dialektów.

Zastanawiacie się nad różnicami między tymi wariantami norweskiego? Oto parę przykładów:

Polski	Bokmål	Nynorsk
Co?	Hva?	Kva?
Dlaczego?	Hvorfor?	Kvifor?
Pochodzę z Norwegii	Jeg kommer fra Norge	Eg kjem frå Noreg
Jak on się nazywa?	Hva heter han?	Kva heiter han?

Kojarzycie program „Rolnik szuka żony”? W norweskiej wersji pojawił się kawaler o bardzo charakterystycznym dialekcie. Zresztą posłuchajcie sami:

https://www.youtube.com/watch?v=N02lZgz7gUo