Duńska wymowa jest łatwa…wystarczy, że ściśniesz krtań

Oglądając przygody gangu Olsena niejednego z nas mogła zdziwić lub rozbawić specyficzna, duńska wymowa. Podobnie na język duński reagują Szwedzi i Norwegowie. Szwed zapytany o to, czy rozumie norweski, najprawdopodobniej odpowie, że nie ma z tym większych problemów. Jeśli jednak rozmowa przejdzie na temat duńskiego, zapewne załamie ręce i przyzna się do tego, że często przechodzi na angielski.

Jest to jak  najbardziej zrozumiałe. W formie pisanej duński, norweski i szwedzki są bardzo do siebie podobne. W mowie jest już zupełnie inaczej. Duńska wymowa uległa sporej zmianie od początku XX wieku. Bardzo rzadko słowa wymawia się zgodnie z ich pisownią. W tej kwestii duński zachowuje się trochę jak angielski.

Jeśli macie kontakt  z duńskim lub lubicie duńskie kino, być może zauważyliście, że Duńczycy często podczas mówienia sprawiają wrażenie, jakby się „zacinali”, pokasływali albo mieli czkawkę. To zjawisko fonetyczne określamy mianem stød. Polega ono na zacieśnieniu więzadeł głosowych. Cóż, taka definicja nie brzmi zbyt przystępnie…

Wyobraźcie sobie  owcę lub kozę. W polskich komiksach dźwięk tych zwierząt najczęściej jest zapisywany słowem „beeeee”. Jeśli zamiast jednego „e” zaczniecie wymawiać kilka następujących po sobie („be-e-e-e-e”), otrzymacie bardzo podobny efekt, jak przy stød. To również bardzo dobre ćwiczenie dla osób uczących się duńskiego.

Skąd wziął się tak  dziwny dźwięk? Prawdopodobnie stød funkcjonuje w duńskim już od piętnastego wieku. Cudzoziemcy odwiedzający w tamtych czasach Danię wspominali, że Duńczycy „kaszlą” podczas mówienia. Zanim pojawił się stød, Duńczycy mówili równie „śpiewająco” jak Norwegowie i Szwedzi. Po pewnym czasie melodyczny akcent zaniknął i został zastąpiony przez „kaszlący” stød.

Stød  występuje w bardzo wielu słowach, więc podczas nauki duńskiego nie można po prostu go ominąć. Bardzo często dwa słowa są wypowiadane identycznie, a jedyną różnicą jest brak lub występowanie stød. Reguł na to, kiedy w danym słowie występuje stød, jest wiele. Niemała jest także ilość wyjątków od tych zasad, więc jednym z najlepszych sposobów na opanowanie tego dźwięku jest po prostu regularne słuchanie duńskiego. Kontakt z językiem mówionym jest szczególnie ważny, ponieważ stød nie jest w żaden sposób oznaczany w piśmie.

A oto parę  przykładów, jak bardzo stød potrafi zmienić znaczenie słowa:

Stød	Brak stød
Anden (kaczka)	Anden (inny)
Tænder (zęby)	Tænder (zapalam, zapalasz…)
Hund (pies)	Hun (ona)
Mord (morderstwo)	Mor (matka)

Możemy was pocieszyć  – w niektórych południowych częściach Danii stød nie jest używany. To nie oznacza jednak, że nie powinniśmy się go uczyć. W końcu większości z nas zależy na mówieniu w języku standardowym. Sporo ciekawych przykładów i wyjaśnień podaje jedna z duńskich youtuberek. Oto jej filmik na temat stød:

https://www.youtube.com/watch?v=5Jsf-VIaQoc